Kamis, 26 Januari 2012

NANANG


Satua bawak : DG.Kumarsana

 
A tenga kenehné Nyoman ngoyot és kuwud di warung bucun umahné, bibihné munjung nengil. És ento tusing ngaé seger kolonganné, buka cara ibi, campah karasa! Bayuné inguh. Uyang paling kenehné, angen? Ngulangunin nyén, Néni? Badah, sai suba matemu. Bes sabilang wai tepuk masé ngaé wadih.
            Ipian ibi peteng ngaé bayunné inguh. Lamun ngipi menék sepéda, menék bis ramé-ramé, negakin montor wiadin ngipi masiat, apabuin ngipi menék kapal terbang. Ento artiné suba ngawitin idup matantang baan nyalanang wisésa. Masiat di peteng buka anaké ngorahang “nyabuk”, kawisésan marupa bebadong, rikala mesiat ngarepin musuh, bebadongé dogén ané sinah luas makeber. Kéto raos anak tua pidan. Anak tua ané ngorang saja-saja ririh. Nanging ento ipian reramané Nyoman. Nanangné taén nutur, ia satmaka siap aduan.
            “Siap aduan?” Nyoman sada tusing precaya ningeh satuan nanangné. Éngkén buka raga suba lekad lebian paripurna kabanding buron ngudiang buin nglekas dadi siap. Siap aduan koné buin. Nyoman ngancan sing ngerti.
            Nyoman inget satuan nanangné taén masiat cara tradisi kulawarga para panglingsirné ané suba magaris turun-temurun. Lantas nganggo “gagemet”, cara kesaktian ané orahanga pekakné sukat ia menék teruna. Suba anggapa kelih bisa nampi munyi cara anak kelih.
            “Ené jani aba,” pekakné ngwangsitin.
            “Anggon gena né, kak? Jani tusing enu jamanné anak masiat. Apa buin nganggo kakéné!” Nyoman nyampahin yadiapin makita nampi. Nampi ulian ningalin barang tawah-tawah kéto. Jaman jani satata ané gentayangan buka démontrasi, dija-dija ké, di rurungé, di aep gedung DPR. Denyut nadi rurungé bek anaké pada majéjér ngundukang “ketidakadilan” nyerit-nyerit metoh ulian démontrasi, cerik-ceriké ané démo masé milu polos pangus ulian nasi abungkus. Ené maadan perang ékonomi puru isin gumi nganti ka tengahin guminé, perang ékonomi di sajaba keneh puru pisaga, ento ané daat kabinawa. Béh ené jani lakar anggo gena bebadongé? Nyoman momot. Tusing ngerti.
            “Jaman jani anaké nglawan baan belog lan sasarané generasi muda kawujudang baan pendidikan, merangin narkoba, racun gumi teruna-teruniné. Jamané jani jaman nglawan korupsi, kak,” Nyoman nuturin pekakné cara anak cetu. Cenik tua.
            “Ené sajan jelema belog! Mapi-mapi ririh, cai!” pekakné nengkik, munyiné keras madingehan. Matané nelik cara matan barong, gidatné malipet cara buntelan kain gringsut. Sambil ngedeng-ngdeng jénggotné. Liman pekaké suba sada kisut nyisaang siteng uatné dugas teruna pidan. Muani tulén tedas enu sinah dugasé pekak nyalanang teruna siteng magueng.
            Nyoman tangkejut, tumbén jani ngrasaang beeng ulian pedih nak lingsir ané kaukin I Pekak.
            Pekak mula saja sajan kekeh, bikasné meuat kawat mebalung besi kéwala kolongané masé buka kawat. Kenyat! ia taén ningeh satua nanangné. Lamun pekakné sujatiné bisa makeber, nambung tegeh dadi api di duur punyah nyuhé, nyidang ngrérénin ujan ané bales misi makrébékan. Manyama ajak kilap, nganti nyidang nekaang ujan. Bisa nglekas dadi apa gén, lan bisa masé ngilang. Karana ento anaké di désa nawang lamun pekakné seken-seken jelema aéng. Kabinawa. Wisésa. Takutiné ajak musuh-musuhné. Ané ngenah tur ané sing ngenah. Bisa maya-maya. Kéwala tidong mayadanawa! Péh, kedék ka tundun Nyoman. Mekita ngrikik, nanging enu masé ngelah tatakrama. Sing dadi ngedékin anak tua, apabuin ento pekak padidi. Nyén nawang seken-seken satuan nanangné ento.
            Nyoman ngelah dadong papat ané suba lingsir nanging enu masé nyunarang sisan-sisan jegegné dugasé bajang pidan, ento artiné pekakné dugasé teruna pidan nak sajan-sajan mula bagus. Saking bagusné buka patpat nak luh nyelepeteg di aepné. Mirib ulian kawisésan ané gelahang i pekak. Tendasné Nyoman masé ngerasa ibané mesiib pekak bedik, apabuin Nyoman mamémé tuah aukud. Asanang nanangné sing nyak milunin bikas pekakné, ané demen ngelua. Nanging, nden malu, mimih, eda-eda nyanan bisa ibané ané lakar liu ngelah somah, sasubané ngwarisin kesaktian ento. Nanging joh di kenehné ané seken-seken sajan, Nyoman ngelidin bikas buka kéto. Tolih ja makejang dadongné. Makejang nyényé. Désané lakar uyut baan munyi anak lingsir nyényé. Ngéngkén lamun mani Nyoman ngebekin isin umahné baan Néni-Néni lénan? Béh, lakar bisa cara peken dadiné isin baléné. Nyoman sangsaya. Kitak-kituk. Nget jeg bagus gati pekakné teruna pidan nganti patpat ngelah kurenan. Mula ké i pekak madasar play boy, apa masé krana nyalanang bebadong maranén aji pangegér?
            “Krana tusing ada perang setata cai anggo nyagaang déwék!!”
            Nyoman ngancan tangkejut, enu pedih pekakné.
            “Mimih?!” Nyoman ngancan ketug-ketug bayuné.
            “Wé, Nyoman belog! Di jaman perang pidan ané nglawan musuh-musuh, ané jaga nyagaang gumi lan ngajiang déwék buka jelema biasa. Musuhé ento tedas ngenah lan i raga mesiat ngadokang wanén. Jani mesiatné nganggo cara lén. Makejangan dadi musuh tur ngelah daya patuh, kéwala muané polos kadirasa akur matimpal. Ené ané seken-seken daat kabanding masiat ané seken-seken masiat. Krana senjatané mapas angin. Tusing ngarasaang apa-apa dapetang buin mani ngutah getih, lantas matane nelik lan basangné kekeh, panyuudné nyerit lantas ngasén!”
            Nyoman tusing ngerti ngenehang munyin pekakné, nanging ngaé jejeh ati.
            “Tampi lan aba amanat kulawerga ené!” magumana pekakné ngraos.
            Nyoman nampi buntilan kain mawarna putih kekuning-kuningan sada burem lan kumel saking makelo tusing taén maumbah. Mirib mula tusing dadi kena yéh lan sabun. Rikala buntilan kabukak tangkahné gedur-gedur, ngéndah isiné. Misi pipis merajah. Misi batu-batuan mawarna magenep. Apa kadén buin isiné.
            Ujug-ujug Nyoman inget pidan dugas taén ngateh timpalné luas ngalih aji pangegér krana timpalné Ketut Lungsur makeneh ajak luh jegég timpal sekelasné. Lantas balian pangegér ento ngemaang buntilan misi pipis logam mirib cara ané baanga pekakné jani. Ketut Lungsur kadirasa Rejuna matemu dedari kagelut smara nganti ngelah panak. Tedas pesan pipisé ento meranén.
            Nyoman kenyem-kenyem inget timpalné. Kerasa ginik padidi. Katlektekin buin cepok isin buntelan ento, ada keris bawak meluk lima, ada batu-batu lan apa kadén buin isiné. Mirib ené ané ngranang pekakné ngindang makeber peteng. Apija makeber boya madamar, nak galang koné sinah makejang isin guminé. Seken kabinawa!
            “Apa kerisé ené ngidang ngaé tiang dadi sarjana ané dueg ngakit kapal terbang buka pagaén pak Habibi?” Nyoman ngenehang sambilanga ngusud perabot kuna ento.
            “Ngudiang sing?” munyin pekakné dingeh ngrébék di kupingné Nyoman, cara nawang apa ada di kenehné Nyoman.
            Nadak peluh matah ngetél neréstés uli awakné. Bayuné ngetor nyajang pesu gerapné. Apa seken ané taén dingeh uli satuan anaké di désa, apabuin satuan nanangné, sujatiné pekakné wisésa seken-seken kabinawa. Asané téknologi canggih cara janiné kondén nyidang ngadétéksi apa ané ada di keneh anak. Bisa mamaca keneh anak lén.             Cutetné sesuban ngabuktiang raos pekakné ento, Nyoman sing nyidang buin makelid. Kabukti sujati pekakné mula saja-saja wisésa. Ento suba kabuktiang padidi.
            “Sedek cai suba maadan sarjana kasub lan suba langkung maan jabatan ané melah, lakarang cai matemu modél pesiatan ané garjita. Pesiatan sing tan baatné anéh lan sai tepukin tusing adung ané madan mesiat. Senjata-senjata tawah nyelesek ka awak, kema-mai buka batu météor cerik ané belah-belah. Nyak dadi cundang cai? Wiadin awak cainé kena peluru cai kal tusing tawang uli dija kadén tekané?” pekak matakon sambilanga nyeledét Nyoman.
            Nyoman ngikis sing suud-suud ngetor. Saja ada kéto? Nyoman sing nawang.
            “Ento artiné lamun tiang ngaba perabot tenénan lakarang dadi teruna sakti aa kak?”
            Pekak anggut-anggut sambilanga ngusud janggutné.
            Nyoman buin nletekang és kuwud di arepné. Ngancan mulisah boya ja ulian Néni. Gagélane i Néni cundekné kapineh melah. Ipiané ibi sanja buka nak nadi. Pekakasné  buka maurip, kadirasa siap aduan ané sedeng ngincer baong musuhné nganti endas musuhné ento selegek-selegek. Angkihané baat. Tuah nebek acepokan sajan “tajiné” ané kagambar baan lawatan keris mangan, musuhné ngasén tur getih anyar ngetél makembengan di natah pedésan. Nyoman kerasa gemes pesan nebek musuhné, ”musuh cangé suba bangka!” nyerit ia nglekas siap ngruyuk merkak merasa prewira.
            Nuju endag surya, nyisir di galang kangin pedésan, dapetang tepuk makejang nyama braya pada sigsigan ngeling. Awak nanangné kekeh nengkayak di balé gedé pangelingina tekén méméné, adi-adi makejang, beliné, lan nyama ané lénan, ada masé nyama ulian nanangé tur nyén kadén buin bakat tingalin. Makejang sebet. Nyoman ngerasa nyesel ring déwék! Apa taji ané magambar marupa kadutan ané bakat aud tur kaentungang sing suud-suud suba mragatang atman nanangné? Apa pelih sasaran buka pinutur pekakné sekadi ‘peluru nyasar’ ané nebekin sabilang musuh ané ngentas? Petengé bas dedet. Tusing mengkeb malawat denges. Dedet ané sing nyidang ningalin encen koné timpal. Encen koné musuh.
            “Nanang cainé dadi cundang, ping kudang-kudang. Nanging jani lacur tepuk nganti ngaud uripné,” buin munyin pekakné padingeh.
            “Pantesné pekak nedunang aji-ajian lan pusakané ento ring i bapa,” Nyoman ngentungang sesel sing kodag-kodag.
            “Nanang cainé tusing nyak nampi dadi “tameng” cara kaprawiran panglingsir i raga, pragat iteh ngitungang perabot marupa obéng, engkol, kunci tang, palu, pacul tur ané lénan anggon geginané idup,”  nutur i pekak.
            Nyoman mamung ulian precaya kén tusing. Kéweh ngenehang logika ané sing tedas buka lintihan anaké lingsir ané nyihnayang jelema lan sentanané dadi buka lintihan kasusun simetris buka diagram ané mabesikan dadi prebikas marupa krédépan aéng, sajan sajan aéng di alam modérn ané matuladan ring kasujatian idupé, madasar obsérvasi-obsérvasi ané Nyoman itunganga sewai-wai, tiban-tibanan anggo nglawan arus ané kuna cara unduk satuan pekakne ené. Sing cocok tekéning kenehné. Ené maadan satua modél-modél. Sing mabesikan. Sing nyak adung tekén satua jaman jani. Nanging Nyoman sing nyidang ngorahang apa? Lamun tedasang pesan nasib jelema suba titah pejalané. Tuah Widhiné ané nawang buin pidan raga mati boya ja dadi tawah. Tusing dadi matanggeh ulian sekancan perabot “gegemet” marupa pipis logam, aji-ajian, lan kadutan muah ané lénan. Widhiné tusing ngitungang jalan négosiasi. Urip ulian nyilih. Tur ané Nyoman seken-seken tawang dugas luas ngechék ka rumah sakit, data-data ané munggah di medical record rumah sakité diagnosané suba tedas gati. Sajan-sajan tedas. Nanangné kena leukemia ané sada madurgama.
            Nyoman jengah. Peteng-peteng rikala bulan mati lantas kutanga joh ka tengahin segara buntilan mawarna putih kakuning-kuningan lan kumel ulian sing taén maumbah. Apang yéh pasihé acepokan ngedasang, sambil ngemigmig ia. Yéning mani buka pangraos pekakné yadiapin ia nyalanang idup suba madan suksés tur ngelah jabatan melah di kantor, serahang ring Widhiné dogén, apang élah. Praktis, tusing mikir boya-boya. Nyaké siap aduan, kuluk mapalu, macan saling tregés, manusa saling gutgut, apa nyak sing, Nyoman sing ngarunguang. Cundekné serahang makejang unduké ring Hyang Pramakawi. Ento raos ané ada di pangipiané Nyoman, laut nadiang wangsit anak lingsir. Béh, kanggoang monto malu........ Nyoman tusing makatang ngipi ané tidong-tidong, ngipi mesiat di peteng.


                                                                                            



                                                           

Tidak ada komentar:

Posting Komentar