Jumat, 15 Maret 2013

NANANG



Nyoman tenge kenehnē ngoyot ēs kuwud di warung bucun umahnē, bibihnē munjung nengil. Es ento tusing ngaē seger kolonganē, campah kerasa! Bayunē inguh. Uyang paling kenehnē, angen? Ngulangunin nyēn, Neni? Badah, sai suba matemu, Bes sabilang wai tepuk masē ngaē wadih.
            Ipian ibi peteng ngaē bayunē inguh. Lamun ngipi menēk sempēda, menēk bis ramē-ramē, negakin montor wiadin ngipi mesiat, apabuin ngipi menēk kapal terbang. Ento artinē suba ngawitin idup metantang baan nyalanang wisēsa. Mesiat di petengan buka anakē ngorahang ”nyabuk”, kawisēsan marupa bebadong, rikala mesiat ngarepin musuh, bebadongē dogēn anēe sinah luas makeber, Kēto raos anak tua pidan. Anak tua anē ngorang saja-saja ririh. Rin ban wisēsa. Nanging ento ipian reramanē Nyoman, Nanangnē taēn nutur, ia satmaka siap aduan.
            ”Siap aduan?” Nyoman sada tusing precaya ningeh satuan nanangnē. Engkēn buka raga suba lekad lebian paripurna kebanding buron ngudiang buin ngelekas dadi siap. Siap aduan konē buin. Nyoman ngancan sing ngerti.
            Nyoman inget satuan nanangnē taēen mesiat cara tradisi kaluwerga para penglingsirnē anē suba magaris turun-temurun. Lantas nganggo ”gegemet”, cara kesaktian anē orahange pekaknē sukat ia menēk teruna.Suba anggapa kelih bisa nampi munyi cara anak kelih.
            ”Enē jani aba,” pekaknē ngawangsitin.
            ”Anggon gena ne kak? Jani tusing enu jamanē anak mesiat. Apa buin nganggo kakēnē” Nyoman nyampahin yadiapin mekita nampi. Nampi ulian ningalin barang tawah-tawah keto. Jaman jani setata anēe gentayangan buka demontrasi,dija-dija ke, di rurungē, di aep gedong DPR. Denyut nadi rurungē bek anakē pada mejējēr ngundukang ”ketidak adilan” nyerit-nyerit metoh ulian dēmontrasi, cerik-cerikē anē demo masē milu polos pangus ulian nampi nasi abungkus. Enē madan perang ēkonomi puru isin gumi nganti ka tengahin guminē, perang ekonomi di sajaba keneh puru pisaga, ento anē daat kabinawa. Bēh enē jani lakar anggo gena nganggo bebadong? Nyoman momot. Tusing ngerti.
            “Jaman jani anakē ngalawan baan belog lan sasaranē generasi muda kawujudang baan pendidikan, merangin narkoba, racun gumi teruna-teruninē jamanē jani jaman ngalawan korupsi, kak,” Nyoman nuturin pekaknē cara anak cetu. Cenik tua.
            “Enē sajan jelema belog! Mapi-mapi ririh, cai!” pekaknē nengkik, munyinē keras madingehan. Matanē nelik cara mata barong, gidatnē melipet cara buntelan kain gringsut. Sambil ngedeng-ngedeng jenggotnē. Liman pekakē suba sada kisut nyisaang siteng uatnē dugasē enu teruna pidan, Muani tulēn tedas enu sinah dugasēe pekak enu siteng megueng.
            Nyoman tengkejut, tumben jani ngerasaang beeng ulian pedih nak lingsir anē kaukin I pekak.
            Pekak mula sajan sajan kekeh, bikasnē meuat kawat makalung besi kēwale kolonganē masē buka kawat. Kenyat! ia taēn ningeh satua nanangnē. Lamun pekaknē sujatine bisa makeber, nambung tegeh dadi api di duur punyah nyuhe, nyidang ngererenin ujan ane bales misi makrebekan, Menyama ajak kilap, nganti nyidang nekaang ujan. Bisa ngelekas dadi apa gen, lan bisa mase ngilang. Krana ento anake di desa nawang lamun pekakne seken-seken jelema aeng. Kabinawa. Wisesa. Takutine ajak musuh-musuhne. Ane ngenah tur ane sing ngenah. Bisa maya-maya. Kewala tidong mayadenawa! Peh, kedek ke tundun Nyoman. Mekita ngrikik,nanging enu mase ngelah tatakrama. Sing dadi ngedekin anak tua, apabuin ento pekak padidi. Nyen nawang seken-seken satuan nanangne ento.
            Nyoman ngelah dadong papat ane suba lingsir nanging enu mase nyunarang sisan-sisan jegegne dugase bajang pidan, ento artine pekakne dugase teruna pidan nak sajan-sajan mula bagus. Saking bagusne buka patpat nak luh nyelepeteg di aepne. Mirib ulian kawisesan ane gelahang i pekak. Tedasne Nyoman mase ngerasa ibane mesiib pekak bedik, apabuin Nyoman mameme tuah aukud. Asanang nanangne sing nyak milunin bikas pekakne, ane demen ngelua. Nanging, nden malu, mimih, eda-eda nyanan bisa ibane ane lakar liu ngelah somah, sesubane ngewarisin  kesaktian ento. Nanging joh di kenehne ane seken-seken sajan, Nyoman ngelidin bikas buka keto. Tolih ja makejang dadongne. Makejang nyenye. Desane lakar uyut baan munyi anak lingsir nyenye. Ngengken lamun mani Nyoman ngebekin isin umahne baan Neni-Neni lenan? Beh, lakar bisa cara peken dadine isin balene. Nyoman sangsaya. Kitak-kituk. Nget jeg bagus gati pekakne teruna pidan nganti patpat ngelah kurenan. Mula ke i pekak medasar play boy, apa mase krana nyalanang bebadong meranen aji pangeger?
            ”Krana tusing ada perang setata dadi anggo cai nyagaang dewek!!”
            Nyoman ngancan tengkejut, enu pedih pekakne.
            ”Mimih?!” Nyoman ngancan ketug-ketug bayune.
            ”We, Nyoman belog! Di jaman perang pidan ane ngalawan musuh-musuh, ane jaga nyagaang gumi lan ngajiang dewek buka jelema biasa. Musuhe ento tedas ngenah lan I raga mesiat ngadokang wanen. Jani mesiatne nganggo cara len. Makejangan dadi musuh tur ngelah daya patuh, kewala muane polos kadirasa akur matimpal Ene ane seken-seken daat kebanding mesiat ane seken-seken mesiat. Krana senjatane mapas angin. Tusing ngarasaang apa-apa dapetang buin mani ngutah getih, lantas matane nelik lan basangne kekeh, panyuudne nyerit lantas ngasen!”
            Nyoman tusing ngerti ngenehang munyin pekakne, nanging ngae jejeh ati.
            ”Tampi lan aba amanat kaluwerga ene,” magumana pekakne ngaraos.
            Nyoman nampi buntilan kain mawarna putih kekuning-kuningan sada burem lan kumel saking makelo tusing taen maumbah. Mirib mula tusing dadi kena yeh lan sabun. Rikala buntilan kabuka tangkahne gedur-gedur, ngendah isine. Misi pipis merajah. Misi batu-batuan mawarna magenep. Apa kaden buin isine.
            Ujug-ujug Nyoman inget pidan dugas taen ngateh timpalne luas ka nang sambet balian ngalih aji pangeger krana timpalne Ketut Lungsur mekeneh ajak luh jegeg timpal sekelasne. Lantas balian pangeger ento ngemaang buntelan misi pipis logam mirib cara ane baange pekakne jani. Ketut Lungsur kadirasa Rejuna matemu dedari kagelut smara nganti ngelah panak. Tedas pesan pipise ento meranen.
            Nyoman kenyem-kenyem inget timpalne. Kerasa ginik padidi. Katlektekin buin cepok isin buntelan ento, ada keris bawak meluk lima, ada batu-batu lan apa kaden buin isine. Mirib ene ane ngranang pekakne ngindang makeber peteng. Apija makeber boya madamar, nak galang kone sinah mekejang isin gumine. Seken kabinawa!
            ”Apa kerise ene ngidang ngae tiang dadi sarjana ane dueg ngakit kapal terbang buka pagaen pak Habibi?” Nyoman ngenehang sambilange ngusud perabot kuna ento.
            ”Ngudiang sing?” munyin pekakne dingeh ngrebek di kupingne Nyoman, cara nawang apa ada di kenehne Nyoman.
            Nadak peluh matah ngetel nerestes uli awakne. Bayune ngetor nyajang pesu gerapne. Apa seken ane taen dingeh uli satuan anake di desa, apabuin satuan nanangne, sujatine pekakne wisesa seken-seken kabinawa. Asane teknologi canggih cara jani ene konden ngidang ngadeteksi apa ane ada di keneh anak. Bisa memaca pikiran anak len.      Cutetne sesuban ngabuktiang raos pekakne ento, Nyoman sing nyidang buin makelid. Kabukti sujatine pekakne mula saja-saja wisesa. Ento suba kabuktiang padidi.
            ”Sedek cai suba madan sarjana kasub lan suba langkung maan jabatan ane melah, lakarang cai matemu model pesiatan ane garjita. Pesiatan sing tan baatne aneh lan sai tepukin tusing adung ane madan mesiat. Senjata-senjata tawah nyelesek ka awak, kema-mai buka batu meteor cerik ane belah-belah. Nyak dadi cundang cai? Wiadin awak caine kena peluru cai kal tusing tawang uli dija kaden tekane?” pekak matakon sambilange nyeledetin Nyoman.
            Nyoman ngikis sing suud-suud ngetor. Saja ada keto? Nyoman sing nawang.
            ”Ento artine lamun tiang ngaba perabot tenenan lakarang dadi teruna sakti aa kak?”
            Pekak angut-anggut sambilange ngusud janggut.
            Nyoman buin nletekang es kuwud di arepne. Ngancan mulisah boya ja ulian Neni. Gegelane i Neni cundekne kapineh melah. Ipiane ibi sanja buka nak nadi, Pekakasne  buka maurip, kadirasa siap aduan ane sedeng ngincer baong musuhne nganti endas musuhne ento selegek-selegek. Angkihane baat. Tuah nebek acepokan sajan ”tajine” ane kagambar baan lawatan keris mangan, musuhne ngasen tur getih anyar ngetel makembengan di natah pedesan. Nyoman kerasa gemes pesan nebek musuhne, ”musuh cange suba bangka!” nyerit ia ngelekas siap ngeruyuk merkak merasa prewira.
            Nuju endag surya, nyisir di galang kangin pedesan, dapetang tepuk makejang nyama braya pada sigsigan ngeling. Awak nanangne kekeh nengkayak di bale gede pengelingine teken memene, adi-adi makejang, beline, lan nyama ane lenan, ada mase nyama ulian nanange tur nyen kaden buin bakat tingalin. Makejang sebet. Nyoman ngerasa nyesel ring dewek! Apa taji ane magambar marupa kadutan ane bakat aud tur kaentungang sing suud-suud suba mragatang atman nanangne? Apa pelih sasaran buka pinutur pekakne sekadi ’peluru nyasar’ ane nebekin sabilang musuh ane ngentas? Petenge bas dedet. Tusing mengkeb malawat denges. Dedet ane sing ngidang ningalin encen kone timpal. Encen kone musuh.
            ”Nanang caine dadi cundang, ping kudang-kudang. Nanging jani lacur tepuk nganti ngaud uripne,” buin munyin pekakne padingeh.
            ”Pantesne pekak nedunang aji-ajian lan pusakane ento ring i bapa,” Nyoman ngentungang sesel sing kodag-kodag.
            ”Nanang caine tusing nyak nampi dadi ”tameng” cara kaprawiran panglingsir i raga, pragat iteh ngitungan perabot marupa obeng, engkol, kunci tang, palu, pacul tur ane lenan anggon geginane idup,”  nutur i pekak.
            Nyoman mamung ulian precaya ken tusing. Keweh ngenehang logika ane sing tedas buka lintihan anake lingsir ane nyihnayang jelema lan sentanane dadi buka lintihan kasusun simetris buka diagram ane mabesikan dadi  prebikas marupa kredepan aeng, sajan sajan aeng di alam modern ane matuladan ring kasujatian idupe, madasar observasi-observasi ane Nyoman itunganga sewai-wai, tiban-tibanan anggo ngalawan arus ane  kuna cara unduk satuan pekakne ene. Sing cocok tekening kenehne. Ene madan satua model-model. Sing mabesikan. Sing nyak adung teken satua jaman jani. Nanging Nyoman sing nyidang ngorahang apa? Lamun tedasang pesan nasib jelema suba titah pejalane. Tuah Widhine ane nawang buin pidan raga mati boya ja dadi tawah, Tusing dadi matanggeh ulian sekancan perabot “gegemet” marupa pipis logam, aji-ajian, lan kadutan muah ane lenann. Widhine tusing ngitungang jalan negosiasi. Urip ulian nyilih. Tur ane Nyoman seken-seken tawang dugas luas ngechek ka rumah sakit, data-data ane munggah di medical record rumah sakite diagnosane suba tedas gati. Sajan-sajan tedas. Nanangne kena leukemia ane sada madurgama.
            Nyoman jengah. Peteng-peteng rikala bulan mati lantas kutanga joh ke tengahin segara buntilan mawarna putih kakuning-kuningan lan kumel ulian sing taen maumbah. Apang yeh pasihe acepokan ngedasang, sambil ngemigmig ia. Yening mani buka pangaraos pekakne yadiapin ia nyalanang idup suba madan sukses tur ngelah jabatan melah di kantor, serahang ring Widhine dogen, apang elah. Praktis, tusing mikir boya-boya. Nyake siap aduan, kuluk mapalu, macan saling treges, manusa saling gutgut, apa nyak sing, Nyoman sing ngarunguang. Cundekne serahang makejang unduke ring Hyang Pramakawi. Ento raos ane ada di pangipiane Nyoman, laut nadiang wangsit anak lingsir. Beh, kanggoang monto malu........Nyoman tusing makatang ngipi ane tidong-tidong, ngipi mesiat di petengan.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar